DEVAM: 33- BA'S (YANİ
ÖLÜMDEN SONRA DİRİLME) HAKKINDA GELEN HADİSLER BABI
حدّثنا
أَبُو بَكْرٍ.
ثنا وَكِيعٌ
عَنْ عَلِيِّ
بْنِ عَلِيِّ
بْنِ
رِفَاعَةَ،
عَنِ الْحَسَنِ،
عَنْ أَبِي
مُوسى
الأَشْعَرِيِّ؛
قَالَ: قَالَ
رَسُولُ
اللهِ صلى
الله عليه وسلم:
((يعْرَضُ
النَّاسُ
يَوْمَ
الْقِيَامَةِ
ثَلاَثَ
عَرَضَاتٍ.
فَأَمَّا
عَرْضَتَانِ،
فَجِدَالٌ
وَمَعَاذِيرُ.
وَأَمَّا الثَّالِثَةُ،
فَعِنْدَ
ذلِكَ
تَطِيرُ الصُّحُفُ
فِي
الأَيْدِي.
فَآخِذٌ
بِيَمِينِهِ وَآخِذٌ
بِشِمَالِهِ)).
في الزوائد:
رجال الإسناد
ثقات، إلا أنه
منقطع،
والحسن لم
يسمع من أَبِي
موسى، قاله
على بْنُ
المدينيّ
وأبو حاتم
وأبو زرعة.
وقد رواه الترمذيّ
عَنْ الحسن
عَنْ أَبِي
هريرة، وقال:
لا يصح هذا
الحديث من
قِبَلِ أن
الحسن لم يسمع
من أَبِي
هريرة.
Ebu Musa
el-Eş'arî (r.a.)'den rivayet edildiğine göre; Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurdu, demiştir: Kıyamet günü insanlar üç defa Allah'a
arzolunacaklar. İki arz mücadele ve mazeretlerden ibarettir. Üçüncü sunuşa
gelince (insanların işledikleri amellerin yazılı olduğu) defterler o zaman
ellere uçacaklar. Artık (defteri) kimisi sağ eliyle tutacak ve kimisi sol
eliyle tutacaktır.
Not: Zevaid'de
şöyle denilmiştir: Senedin ravileri güvenilir zatlardır. Fakat sened munkatidir
(yani kopuktur). Çünkü el-Hasan, Ebu Musa'dan hadis işitmemlştlr. Bu durumu Ali
bin el-Medini, Ebu Hatim ve Ebu Zur'a söylemişlerdir. Tirmizi de bu hadisi
el-Hasan aracılığıyla Ebu Hureyre (r.a.)'den rivayet ederek: EI-Hasan'ın Ebu
Hureyre (r.a.)'den hadis işitmemesi açısından bu hadis sahih değildir,
demiştir.
Diğer tahric:
Ahmed de rivayet etmşlÜr. Tirmizi de "Ebvabu Sıfati'l-kıyame"
bölümünün "Babu Ma Cae Fi'l-Ard" babında Ebu Hureyre (r.a.)'den
rivayet etmiştir.
AÇIKLAMA: 4276: Bu hadis Mahşer gününün şiddetini, erkek - kadın tüm insanların
anadan doğma gibi bütün vücudlarının çıplak ve yalınayak olduklarını ve
herkesin kendi derdiyle meşgulolması sebebiyle başkasının haline bakacak durumu
olmayacağını ifade eder.
4277: Tuhfe
yazarı Tirmizi'nin şerhinde bu hadisi açıklarken özetle Şu bilgiyi verir:
Yani insanlar
kıyamet günü Allah'ın huzürunda üç defa sorguya çekilirler, Birinci defada
insanlar kendilerini savunurlar ve peygamberin tebliğlerinden haberimiz yoktur,
diyerek Allah ile münakaşa etmeye girişirler. İkincisinde insanlar suçlarını
itiraf ederek, bilmiyerek, yanılarak ve unutarak suç işledik gibi laflarla
mazeretler ileri sürecekler. Fakat iş bununla bitmiyecek. Üçüncü defa sorguya
çekilirken herkesin amel defteri eline hızla verilecek, defterler adeta kuş gibi
uçarcasına aniden ellerde bulunuverecektir. Cennetlik olanların defterleri sağ
ellerine verilecek ve cehennemlik olanların defterleri de sol ellerine
verilecektir. Bu bilgi el-Mirkat'tan naklen verilmiştir.
El-Fetih yazarı
da bu hadisi naklettikten sonra: Tirmizi, el-Hakim demiş ki: Mücadele ve
münakaşa ile geçen sorgu bölümü kafirlere mahsustur. Çünkü kafirler Rablerini
tanımazlar ve münakaşa etmekle kurtulacaklarını sanırlar. MazeretIere ait sorgu
ise Allah'ın Nebileri haklı çıkarması ve görevlerini yaptıklarını belirtmesiyle
geçecek. Bu celsede, insanların bir kısmının küfür üzerinde kalmaları hususunda
Nebilerin bir kusuru bulunmadığı ve Nebilerin bu konuda mazur görüldükleri
Allah tarafından beyan buyurulacaktır. Üçüncü sunuş, mu'minlere aittir. Buna
büyük arz denilir, diye bilgi vermiştir.